Οι εκτός χρόνου κανόνες ανταλλαγής. Βουδισμός. 📜🗺️

Ο Βουδισμός, εστιαζόμενος στην εσωτερική ανάπτυξη του ανθρώπου, στην υπερκέραση των βάσανων και στην επίτευξη της νιρβάνας, δεν συγκεντρώνεται στα τα οικονομικά ζητήματα. Ωστόσο, οι ηθικές αρχές και οι απόψεις του σχετικά με τις προσκολλήσεις και τις ενέργειες (κάρμα) επηρεάζουν την αντίληψη κάθε μορφής οικονομικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής.

Ο Βουδισμός αποδίδει τη μεγάλη σημασία στις προθέσεις και τις συνέπειες των πράξεων. Σύμφωνα με το Οκταπλό Μονοπάτι, ένα από τα κεντρικά δόγματα της διδασκαλίας, η σωστή συμπεριφορά περιλαμβάνει το «σωστό βιοποριστικό» (samma-ajiva). Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο πρέπει να κερδίζει τα προς το ζην με έντιμο τρόπο που δεν βλάπτει τους άλλους. Μια συναλλαγή ανταλλαγής, ως μορφή ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών χωρίς τη χρήση χρημάτων, εκτιμάται από την άποψη της εντιμότητας, της δικαιοσύνης και της απουσίας απληστίας.

Ο Βουδισμός δεν καταδικάζει την υλική δραστηριότητα καθαυτή, αλλά προειδοποιεί για τον κίνδυνο προσκόλλησης στα ύλη πράγματα. Σύμφωνα με τις Τέσσερις Ευγενείς Αλήθειες, η δυστυχία (dukkha) προκύπτει, μεταξύ άλλων, από την επιθυμία και τη δίψα για κατοχή. Επομένως, στο πλαίσιο του Βουδισμού, η ανταλλαγή θεωρείται αποδεκτή εάν είναι απαλλαγμένη από την απληστία, την εξαπάτηση και την επιθυμία για υπερβολικό κέρδος.

Η ανταλλαγή στη βουδιστική αντίληψη δεν είναι απλώς μια οικονομική ανταλλαγή, αλλά μια αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων που επηρεάζει το κάρμα τους. Εάν η ανταλλαγή γίνεται με καλές προθέσεις, χωρίς εξαπάτηση και αμοιβαία ειλικρινά, συμμορφώνεται με τους βουδιστικούς κανόνες συμπεριφοράς. Αν όμως η συναλλαγή συνοδεύεται από συμφέρον, χειραγώγηση ή παραβιάζει τις αρχές της μη βίας και της αρετής, θεωρείται επιβλαβής από την άποψη της πνευματικής ανάπτυξης.

Ο Ινδουισμός, σε αντίθεση με τις μονοθεϊστικές θρησκείες και κανονικό δόγμα, είναι μια συλλογή διαφορετικών πεποιθήσεων, κειμένων και παραδόσεων. Ωστόσο, βασίζεται στις γενικές αρχές του ντάρμα (το σωστό μονοπάτι), του κάρμα, της αχίμσα (μη βία) και στην επιδίωξη της πνευματικής απελευθέρωσης (μόκσα). Αυτές οι έννοιες επηρεάζουν επίσης την οικονομική σφαίρα της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της στάσης απέναντι στις συναλλαγές ανταλλαγής.

Στη Βεδική κοινωνία, που αντικατοπτρίζεται στα αρχαιότερα κείμενα του Ινδουισμού, ήτοι στις Βέδες, στις Ουπανισάδες και στη Νταρμασάστρα (κώδικες νόμου), η ανταλλαγή ήταν κοινή. Κείμενα όπως το Arthashastra (μια πραγματεία για την κυβέρνηση, την οικονομία και την πολιτική) αναφέρουν μορφές ανταλλαγής, ρύθμιση τιμών και τους ρόλους των εμπόρων και των τεχνιτών στην κοινωνία.

Δεν υπάρχει άμεση απαγόρευση ανταλλαγής ή εμπορίου στον Ινδουισμό, αλλά υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ αποδεκτών και μη αποδεκτών οικονομικών δραστηριοτήτων από δαρμική προοπτική. Η κεντρική σημασία δίνεται στο κίνητρο και τον τρόπο συμπεριφοράς. Μια ανταλλαγή θεωρείται ηθικά αποδεκτή εάν πραγματοποιείται με ειλικρίνεια, χωρίς εξαπάτηση ή απληστία. Η εξαπάτηση, το ανέντιμο βάρος ή η απόπειρα άδικης ανταλλαγής θεωρείται παραβίαση του ντάρμα και μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές καρμικές συνέπειες.

Ο Ινδουισμός διακρίνει τέσσερις κύριες τάξεις (varnas): Βραχμάνους (ιερείς και μελετητές), Kshatriyas (πολεμιστές και ηγεμόνες), Vaishyas (έμποροι, αγρότες) και Shudras (υπηρέτες, εργάτες). Η ανταλλαγή και το εμπόριο ήταν κυρίως οι δραστηριότητες των Vaishyas. Στόχος τους δεν είναι απλώς το κέρδος, αλλά η διασφάλιση της σταθερότητας και της ευημερίας στην κοινωνία. Η ιδανική ανταλλαγή θεωρείται ότι είναι αυτή που ωφελεί και τα δύο μέρη και δεν διαταράσσει την αρμονία.

Επιπλέον, στην Ινδουιστική παράδοση, η έννοια της aparagraha (μη προσκόλληση στην ιδιοκτησία και μη συσσώρευση) παίζει σημαντικό ρόλο. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και στην ανταλλαγή και την οικονομική δραστηριότητα, ένα άτομο πρέπει να αγωνίζεται για μετριοπάθεια, αλτρουισμό και εσωτερική ελευθερία από υλικές επιθυμίες. Η ανταλλαγή ως μια μορφή απλής και ισότιμης ανταλλαγής μπορεί να εκληφθεί ως πιο «καθαρή» από το κερδοσκοπικό εμπόριο με στόχο το κέρδος.